Cele i misja

Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk prowadzi działalność naukową mającą na celu opis i dokumentację polszczyzny używanej współcześnie i w wiekach dawniejszych. Do sztandarowych przedsięwzięć IJP PAN należą naukowe słowniki języka polskiego, bazujące na własnym, gromadzonym nieraz przez kilka pokoleń, materiale językowym. Z jednej strony powstają tu słowniki historyczne, opisujące język doby staropolskiej i czasów nowożytnych, z drugiej zaś słowniki polszczyzny współczesnej, w tym najobszerniejszy współczesny słownik języka polskiego, opracowywany wyłącznie w wersji elektronicznej: Wielki słownik języka polskiego. W przedsięwzięciach leksykograficznych IJP PAN uwzględniana jest nie tylko polszczyzna standardowa, lecz również jej różnorakie odmiany, w tym odmiany dialektalne. Szczegółowy opis tych ostatnich przynosi publikowany systematycznie Słownik gwar polskich. W IJP PAN powstaje również kilka słowników nazw własnych.

Oprócz prac stricte leksykograficznych w Instytucie od chwili jego powstania (tj. od roku 1973) prowadzone są badania z zakresu językoznawstwa polonistycznego i ogólnego, zaś przedstawiciele Instytutu wchodzą w skład komisji naukowych i komisji administracji państwowej odpowiedzialnych za językową politykę normalizacyjną. W IJP PAN, niejako obok głównego nurtu działalności związanego z badaniami nad językiem ojczystym, opracowywany jest również Słownik łaciny średniowiecznej w Polsce, ponadto prowadzone są prace na polu geografii lingwistycznej, wnoszące wkład do międzynarodowych projektów Ogólnosłowiańskiego atlasu językowego i Atlasu języków Europy. Aktywność naukowa IJP PAN w coraz większym stopniu wpisuje się w nurt humanistyki cyfrowej poprzez wykorzystanie metod językoznawstwa kwantytatywnego, zwłaszcza w projektach z zakresu stylometrii i korpusologii. Na stronie internetowej Instytutu dostępne są kolekcje słowników oraz innych oryginalnych zasobów elektronicznych.