WSTĘP DO BADAŃ NAD SZYKIEM WYRAZÓW W ZDANIU ŚREDNIOPOLSKIM – SZYK PRZYDAWKI

Kierownik projektu: dr Aleksandra Wieczorek

Numer projektu: 2023/07/X/HS2/00111
Data rozpoczęcia: 2023-07-10
Data zakończenia: 2024-07-10
Jednostka finansująca: NCN – MINIATURA 7

Opis projektu

Celem projektu jest weryfikacja nowej metodologii badań nad składnią polszczyzny historycznej na jednym wybranym zagadnieniu. Nowość zastosowanego podejścia badawczego dotyczy dwóch aspektów: 1) materiału, którym będzie elektroniczny korpus (zbiór) zdań precyzyjnie oznakowanych składniowo; 2) metodologii: wykorzystania tego precyzyjnego oznakowania do ekscerpcji i analizy danych, w tym przede wszystkim zastosowanie metod ilościowych.

Do weryfikacji nowych metod badawczych wybrałam jedno zagadnienie: szyk przydawki przymiotnikowej (w tym w postaci zaimków przymiotnych) w zdaniach z XVII i XVIII w. Zamierzam zweryfikować, a przede wszystkim doprecyzować, znane w literaturze językoznawczej tezy o bardzo częstym występowaniu w owej epoce nieciągłych grup nominalnych. Zjawisko to polegało na tym, że przydawka oddzielana była od określanego rzeczownika innymi elementami zdania, często licznymi i na dodatek należącymi do innych grup składniowych; możemy napotkać nawet zazębianie się grup nominalnych (np. dźiwná tráfiła się awantura; czczym tylko iest cieniem; u mego widział mię stryia; Opaci dobrą uprowidowani fundacyą).

Badania zostaną przeprowadzone na korpusie zdań anotowanych składniowo – Banku Drzew

Zależnościowych XVII i XVIII Wieku (zawierającym 1000 zdań z Elektronicznego Korpusu Tekstów Polskich z XVII i XVIII Wieku, https://korba.edu.pl). Drzewo zależności składniowych jest to graf skierowany, który przedstawia zależności składniowe między składnikami zdania. Każdy składnik połączony jest z dokładnie jednym nadrzędnikiem krawędzią grafu (na wizualizacji odzwierciedlaną jako strzałka skierowana do podrzędnika), opatrzoną etykietą oznaczającą relację zależnościową, np. subj – podmiot, obj – dopełnienie bliższe, adjunct – przydawka bądź okolicznik.

Takie oznakowanie pozwala na precyzyjne wyodrębnienie cech, które będą istotne w moich badaniach: odległości pomiędzy rzeczownikiem i podrzędną mu przydawką (wyrażonej liczbą segmentów), a także lewego bądź prawego położenia przydawki względem określanego rzeczownika (dziwna awantura vs.awantura dziwna).