POLONIKA RĘKOPIŚMIENNE Z XVII I XVIII W. W ZAGRANICZNYCH ZBIORACH – KWERENDA BIBLIOTECZNA I ARCHIWALNA

Kierownik projektu: dr Ewa Rodek

Numer projektu: 2023/07/X/HS2/00007
Data rozpoczęcia: 2023-05-30
Data zakończenia: 2024-05-30
Jednostka finansująca: NCN – MINIATURA 7

Opis projektu

Celem działania jest kwerenda niezdigitalizowanych rękopisów polskojęzycznych z XVII i XVIII w.przechowywanych w zagranicznych archiwach i bibliotekach. Kwerenda ta pozwoli wyselekcjonować materiał źródłowy, który uzupełni korpus dokumentów archiwizowanych w Polsce. Zasoby te posłużą do przekrojowych i wielokierunkowych badań nad tekstami rękopiśmiennymi z tego okresu.

Bogata, ale też trudna historia naszego kraju sprawiła, że dokumenty rękopiśmienne są rozsiane po Europie. Do zagranicznych ośrodków trafiły dokumenty z konkretnych regionów dawnej Rzeczypospolitej, co ma niebagatelne znaczenie dla prowadzenia przekrojowych badań diachronicznych, m.in. z zakresu paleografii, geografii językowej czy leksyki. Dlatego należy podkreślić, że planowana kwerenda jest pojedynczym zadaniem, które musi zostać zrealizowane co najmniej w kilku ważniejszych miejscach archiwizowania tego typu zabytków językowych. Inne postępowanie byłoby niecelowe i metodologicznie niepoprawne, ponieważ naraziłoby badania na zarzut, że dobór źródeł był fragmentaryczny i niereprezentatywny. Z tego względu zadanie będzie realizowane w zagranicznych bibliotekach i archiwach, które gromadzą znaczne zbiory rękopisów niezwykle istotne z punktu widzenia badań nad polszczyzną z lat 1601-1800, ale nie udostępniają ich online, a przechowywane zasoby mają różną proweniencję.

Wymiernym efektem kwerend będzie artykuł dotyczący polskojęzycznych kolekcji rękopiśmiennych we wskazanych ośrodkach, a także rejestr konkretnych pozycji bibliograficznych wyselekcjonowanych pod kątem prowadzenia przekrojowych badań nad rękopisami polskojęzycznymi z XVII i XVIII w. wraz z kopiami cyfrowymi tych dokumentów.

Projekt zakłada prowadzenie przekrojowych badań językoznawczych nad rękopisami w języku polskim z XVII i XVIII w. Nadrzędnym celem jest uporządkowanie dotychczasowych ustaleń i uzupełnienie ich o szczegółową wiedzę z zakresu językoznawstwa diachronicznego.

Projekt zakłada zgromadzenie obszernego korpusu badawczego, który pozwoli na pogłębienie wiedzy o polszczyźnie w dokumentach rękopiśmiennych z XVII i XVIII w. Będzie to możliwie m.in. dzięki powiększającemu się dostępowi do kopii cyfrowych, rozwojowi technologii automatycznego rozpoznawania pisma (HTR), a także narzędzi przetwarzania języka naturalnego (ang. Natural Language Processing – NLP). Technologie te pozwolą wprowadzić badania nad rękopisami na nowatorski poziom, usprawnić i skrócić proces przygotowania materiału źródłowego do postaci edytowalnej, a przede wszystkim objąć obszerny materiał jednolitymi metodologicznie, szczegółowymi badaniami.