PRZEWODNIK JĘZYKOWO-ENCYKLOPEDYCZNY PO GRAMATYCE SEMANTYCZNEJ JĘZYKA POLSKIEGO W UJĘCIU HISTORYCZNYM

Kierownik projektu: prof. dr hab. Maciej Grochowski

Numer projektu: 11H 17 0066 85
Data rozpoczęcia: 2018-05-15
Data zakończenia: 2023-05-15
Jednostka finansująca: MEiN – NPRH 85

Opis projektu

Celem projektu jest przygotowanie kompendium językowo-encyklopedycznego, zawierającego opis kategorii pojęciowych istotnych z semantycznego punktu widzenia, obecnych explicite bądź implicite w opracowaniach gramatycznych polszczyzny od połowy XIX wieku. Projekt ma charakter zarówno dokumentacyjno-źródłowy, jak i badawczy, słownikowy: opisowi zostanie poddany materiał pochodzący z różnych gramatyk polskich – i w tym sensie będzie to praca z zakresu historii językoznawstwa, dokumentująca stan wiedzy zawartej w poszczególnych ujęciach gramatycznych; będziemy jednak dążyć do wypracowania na podstawie oglądu dawnych opisów oraz własnych badań instrumentarium służącego: 1) analizie semiotycznej i semantycznej języka naturalnego, zwłaszcza języka polskiego, 2) opisowi jednostek języka i zdań w układach parataktycznych i hipotaktycznych, 3) opisowi stosunków składniowo-semantycznych na płaszczyźnie predykatowoargumentowej i stosunków logicznych na płaszczyźnie wypowiedzi z rozczłonkowaniem ich struktury na część tematyczną i merytoryczną. W tytule projektu użyliśmy atrybutu „przewodnik językowo-encyklopedyczny w ujęciu historycznym”, ma on bowiem prowadzić odbiorcę po takich encyklopedycznych (a nie w wąskim sensie leksykograficznych) artykułach hasłowych, które będą zawierać – poza odsyłaczami bibliograficznymi – trzy główne komponenty. Nazwijmy je odpowiednio częścią faktograficzną, interpretacyjną i historyczną danego artykułu. W części pierwszej przedstawimy aktualną wiedzę na dany temat wraz z hipotezami / twierdzeniami z zakresu gramatyki semantycznej stawianymi przez zespół autorski. Część druga będzie zawierać ilustracje tych hipotez / twierdzeń, odwołujące się do przykładów jednostek bądź konstrukcji współczesnej polszczyzny ogólnej. Część trzecia stanowić będzie historyczne tło problemu, czyli omówienie ewolucji poglądów na dany temat w historii językoznawstwa polonistycznego i teoretycznego z uwzględnieniem kontekstu europejskiego. Sytuujemy nasze badania na pograniczu językoznawstwa oraz logiki i filozofii, uwzględniamy bowiem aparat językoznawczy i filozoficzny. Staramy się ponadto wykazać współzależności między polską myślą lingwistyczną i ujęciami innych tradycji europejskich, zarówno lingwistycznych, jak i filozoficznych.