NAJCZĘSTSZE NAZWISKA W POLSCE — WSPÓŁCZESNOŚĆ I HISTORIA. SŁOWNIK ELEKTRONICZNY
Kierownik: prof. dr hab. Katarzyna Skowronek
Wykonawcy: prof. dr hab. Barbara Czopek-Kopciuch, dr hab. Halszka Górny, prof. IJP PAN, dr hab. Małgorzata Magda-Czekaj, prof. IJP PAN, dr Elena Palinciuc-Dudek, dr Elżbieta Supranowicz
Numer projektu: 11H 13024682
Data rozpoczęcia: 7 lipca 2014
Data zakończenia: 6 lipca 2019
Jednostka finansująca: MNiSW w ramach NPRH
KONTEKST PROJEKTU
Nazwiska Polaków były niejednokrotnie przedmiotem naukowego zainteresowania językoznawców, onomastów, historyków, genealogów, socjologów. Interesuje się nimi także wiele osób z kraju i zagranicy, chcących poznać historię swojej rodziny i szukających „korzeni”. Jest to szczególnie istotne w epoce „płynnej nowoczesności”, która charakteryzuje się — według zgodnego przekonania współczesnych filozofów kultury — gwałtownym rozwojem zaawansowanych technologii, nadmiarem informacji i opinii, brakiem stałych wartości, rozpadem tradycyjnych wspólnot (m.in. rodzinnych), anomią i atrofią społeczną, pozornie zwiększonym zasięgiem ludzkich relacji połączonym ze wzrastającym poczuciem alienacji i osamotnienia. Współcześnie zatem jednostka zmuszona jest sama niejako „zaprojektować” własną osobę (według określenia A. Giddensa), poszukując różnych elementów biograficznych, narracyjnych. Trudno więc się dziwić, że jednym z remediów na taki stan „osamotnienia” są właśnie poszukiwania genealogiczne i rodzinne. W sensie głębokim próbują one odtworzyć historię i tradycję, a w konsekwencji — zrekonstruować pewien „ład społeczny”, którego jednostkom brakuje niekiedy w dzisiejszym świecie, a którego chciałyby doświadczać. Ludzie często chcą wiedzieć, co ich nazwisko „znaczy”, kiedy powstało etc. Liczne strony internetowe typu: www.genezanazwisk.pl, https://geneszukacz.genealodzy.pl, https://nazwiska-polskie.pl, genealodzy.pl (Serwis Polskiego Towarzystwa Genealogicznego) lub moikrewni.pl, uświadamiają nam zakres i rozmiar takich prywatnych poszukiwań i pasji genealogicznych. Projekt „Najczęstsze nazwiska w Polsce — współczesność i historia. Słownik elektroniczny” ma być zatem odpowiedzią nie tylko na tak istotne i rozpowszechnione obecnie potrzeby jednostkowe i społeczne (tj. poszukiwania czy konstruowania osobistej i rodzinnej tożsamości), ale także ma w przyjaznej formie dostarczyć rzetelnej, wartościowej wiedzy onomastycznej.
OPIS PROJEKTU
Projekt realizowany jest od połowy 2014 r. Głównym jego celem naukowym jest opracowanie słownika internetowego, zawierającego 30 000 najczęściej używanych obecnie nazwisk w Polsce. Odbywa się to za pomocą oprogramowania komputerowego, specjalnie stworzonego na potrzeby tego onomastykonu przez firmę specjalistyczną. Program ten jest obecnie stale zmieniany i ulepszany w ramach prac informatycznych w Instytucie Języka Polskiego PAN ze względu na elementy merytoryczne związane z postępem prac leksykograficznych. Słownik stanowić ma antroponimiczne kompendium bezpłatne i ogólnodostępne w Internecie. Dzięki zawartym w nim treściom będzie mieć charakter naukowy i popularyzatorski. Od zakończenia prac będzie zatem służyć zarówno językoznawcom/onomastom, jak i licznym nieprofesjonalistom, żywo jednak zainteresowanym tematyką, ludziom, którzy poszukują osobistej i rodzinnej tożsamości.
Słownik połączy w odpowiednich proporcjach informacje współczesne i historyczne. Jednocześnie jego statystycznie duża baza materiałowa (30 000 nazwisk) pozwala żywić przekonanie, że pracami leksykograficznymi zostaną objęte nazwiska najczęstsze, bardzo częste i częste, używane obecnie w Polsce, a zatem — z punktu widzenia potencjalnych użytkowników takiego słownika — te, które są najczęściej przez nich poszukiwane. Onomastykon uzupełni lukę dotyczącą zbiorów nazwisk używanych w Polsce w układzie czasowym/chronologicznym. Projekt będzie mógł mieć charakter komplementarny wobec badań nad nazwiskami, prowadzonymi w innych krajach, m.in. w Niemczech (szczególnie „Digitale Familiennamenwörterbuch Deutschlands”), Luksemburgu, Szwajcarii, Holandii.
WYKAZ PUBLIKACJI ZWIĄZANYCH Z PROJEKTEM
- Czopek-Kopciuch B., Nowe projekty elektronicznych słowników w Instytucie Języka Polskiego PAN, wystąpienie w Komisji Językoznawstwa Polskiej Akademii Nauk, oddział w Krakowie.
- Skowronek K., Czopek-Kopciuch B., Górny H., Magda-Czekaj M., Palinciuc-Dudek E., Supranowicz E., Najczęstsze nazwiska w Polsce — współczesność i historia. Słownik elektroniczny. Stan badań nad projektem, „Onomastica” LXII, s. 301–316.
