dr hab. Małgorzata Magda-Czekaj, prof. IJP PAN

 

ORCID: orcid.org/0000-0002-8976-8205

 

Wykształcenie

2012 r. – dr hab. n. hum. z zakresu językoznawstwa, Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk w Krakowie

1998 r. – dr n. hum. z zakresu językoznawstwa, Uniwersytet Opolski

 

Obszary badań naukowych

Onomastyka historyczna i współczesna: historyczne procesy kształtowania się nazw własnych, szczególnie nazwisk; funkcjonowanie nazw własnych w powiązaniu ze zjawiskami kulturowymi, społecznymi i obyczajowymi; leksykografia antroponimiczna; chrematonimia

 

Publikacje

 

monografie

◄ 2011, Wybrane typy słowotwórcze nazwisk (-icz, -owicz, -ewicz i z podstawowym -k-) okresu średniopolskiego na tle historyczno-społecznym, Kraków, s. 369.

◄ 2003, Historyczne nazwiska ludności Olesna na Śląsku Opolskim, Kraków, s. 178.

 

 

wybrane artykuły

◄ 2022, O archetypicznych nazwach ikon prawosławnych, SŁOWO. Studia Językoznawcze 13, s. 347-361.

◄ 2022, [współautor: P. Odaloš] Modely vlastných mien slovenských, českých a poľských  pív. Divergencie a konvergencie, [w:] Człowiek wobec żywiołów. Perspektywa interdyscyplinarna, red. G. Różańska, Słupsk, s. 45-60.

◄ 2022, Popularność imienia Jan a nazwy miejscowe, [w:] Vlastné mená v interdyscyplinárnom kontexte, red. T. Bánik, J. Bauko, Nitra, s. 256-266.

◄ 2021, Wschodniosłowiańskie imię Chodor i jego polski odpowiednik  Teodor jako podstawy toponimów w Polsce. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Linguistica XVI, s. 125-137.

◄ 2020, Wybrane nazwy kamieni szlachetnych i ozdobnych jako przykład językowych »dzieł sztuki«, [w:] Przeszłość w języku zamknięta. In memoriam Andreae Bańkowski II, red. U. Wójcik, V. Jaros, Częstochowa, s. 169-181.

◄ 2020, Starość piękna czy starość brzydka ? Prześwietlenia językowo-kulturowe, [w:] Deformacja – brzydota – odmienność. Literatura, język, kultura, dydaktyka, red. G. Różańska, Słupsk, s. 7- 24.

◄ 2019, Imię Zofia w kontekście językowym, kulturowym i religijnym, [w:] Nazwy własne w języku, literaturze i kulturze. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesor Zofii Abramowicz, red. A. Rygorowicz-Kuźma, K. Rutkowski, Białystok, s. 55-71.

◄ 2019, Tabu językowe a nazwy osobowe, [w:] Przemilczane, niewypowiedziane … O związkach między słowem a milczeniem, red. G. Różańska, Bydgoszcz, s. 18-28.

◄ 2018, »Śmierć podsłuchuje kochanków«  – o niektórych funkcjach tytułu dzieła malarskiego, [w:] W świecie Erosa i Tanatosa. Studia i szkice, red. G. Różańska, Kraków, s. 253-264.

◄ 2018, Słowniki antroponimiczne jako przykład rozwoju polskiej leksykografii onomastycznej, [w:] Przeszłość w języku zamknięta. In memoriam Andreae Bańkowski, red. U. Wójcik, V. Jaros, Częstochowa, s. 289-303.  

◄ 2018, [współautorzy: K. Skowronek i inni] »Najczęstsze nazwiska w Polsce – współczesność i historia. Słownik elektroniczny«: Stan badań nad projektem. Onomastica LXII, s. 299-314.

◄ 2017, Kalendarze, imienniki, słowniki i inne, czyli o źródłach wyboru  współczesnego imienia. Onomastica LXI/2, s. 251-261.

◄ 2017, O Czardybonach, Dusiłkach, Wasermonkach i innych takich  nazwiskach od duchów wywodzonych, [w:] Między sacrum a profanum. Rozważania i dylematy, red. G. Różańska, Kraków, s. 273-284.

◄ 2017, [współautor: P. Dudek] XX Międzynarodowa i Ogólnopolska Konferencja Onomastyczna. »Onomastyka – Neohumanistyka – Nauki Społeczne«  (Kraków, 21-32 września 2016 r.). Onomastica LXI/1, s. 321-326.

◄ 2016, Świat przyrody widziany przez nazwiska pochodzenia gwarowego. Onomastica LX, s. 151-162.

◄ 2015, Galicyzmy pochodzące od nazw własnych we współczesnym języku polskim, [w:] Funkcje nazw własnych w kulturze i komunikacji, red. I.  Sarnowska, M. Balowski, M. Graf, Gniezno, s. 344-356.

◄ 2014, Nazwiska genetycznie patronimiczne motywowane przez imiona wschodniosłowiańskie w »Antroponimii Polski od XVI do końca XVIII wieku«, [w:] Polsko-białoruskie związki językowe, literackie, historyczne i kulturowe, red. B. Siegień, Białystok, s. 105-112.

◄ 2014, »Nazwiska nowych obywateli poznańskich na podstawie ksiąg przyjęć do prawa miejskiego (1575-1793)« na tle wybranych monografii regionalnych Polski okresu średniopolskiego. Onomastica LVIII, s. 393-402.

◄ 2014, Ludzie listy piszą... – o etymologiach nazwisk. Onomastica LVIII, s. 297–305.

◄ 2013, Nazwiska kobiet w Polsce dawniej i dziś. Onomastica LVII, s. 155–165.

◄ 2012, O kolekcjonerskich nazwach własnych – na przykładzie nazw muszli, [w:] W komunikacyjnej przestrzeni nazw własnych i pospolitych, red. I. Łuc, M. Pogłódek, Katowice, s. 243-254.

◄ 2012, Historyczne a współczesne nazwy relacji rodzinnych, Język Polski XCII (zeszyt 3), s. 212-218.

◄ 2012, Nazwy pokrewieństwa, jako baza leksykalna nazwisk, [w:] Jednotliwé a všeobecné v onomastike, red. M. Ološtiak, Prešov, s. 86-92.

◄ 2011, Czy nazwy herbat to chrematonimy? [w:] Chrematonimia jako  fenomen współczesności,   red. M. Biolik, J. Duma, Olsztyn, s. 311-318.

◄ 2010, Pogranicze w historycznych nazwiskach mieszkańców Śląska, [w:] Nazwy własne a społeczeństwo, red. R. Łobodzińska, Łask,  t. 1., s. 305–317.

◄ 2010, Nazwiska na -owic(z) z wybranych miast Polski od XVI do XVIII wieku, [w:] Miasto w perspektywie onomastyki i historii, red. I. Sarnowska-Giefing, M. Graf, Poznań, s.187–196.

◄ 2009, Wzajemne wpływy systemów nazewniczych wschodniosłowiańskiego i zachodniosłowiańskiego (polskiego) od XVI do XVIII wieku, [w:] Polsko-białoruskie związki językowe, literackie, historyczne i kulturowe XI, red. M. Kondratiuk, B. Siegień, Białystok, s. 205-214.

◄ 2009, O różnych typach homonimów apelatywno-onimicznych w dobie średniopolskiej, [w:] Słowiańskie homonimy apelatywno-onimiczne i onimiczno-onimiczne w diachronii i synchronii, red. S. Warchoł, M. Jastrzębski, Lublin, s.155–164.

◄ 2007, Historyczne przezwiska dwuczłonowe w XVI–XVIII wieku, [w:] Nowe nazwy własne nowe tendencje badawcze, red. A. Cieślikowa, B. Czopek-Kopciuch, K. Skowronek, Kraków, s. 225–240.

◄ 2007, Historyczne nazwiska o genezie patronimicznej na Pomorzu (XVI–XVIII wiek), [w:] Dzieje wsi pomorskiej VI, red. A. Chludziński, R. Gaziński, Dygowo-Szczecin, s. 237–247.

◄ 2006, Tytuły polskich dzieł malarskich (1856-1927), [w:] Munuscula Linguistica in honorem Alexandrae Cieślikowa oblata, red. K. Rymut, K. Skowronek, B. Czopek-Kopciuch, M. Malec, Kraków, s. 275-287.

◄ 2005, Nazwiska czeskie na Śląsku, [w:] Nazewnictwo na pograniczach, red. J. Ignatowicz-Skowrońska, Szczecin, s.143–153.

◄ 2003, Stosunki nazewnicze polsko-niemieckie na przykładzie nazwisk mieszkańców Olesna, [w:] Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość polskiej onomastyki, red. R. Łobodzińska, Wrocław, s. 89–94.

◄ 2003, Imiona a nazwy roślin. Onimizacja i apelatywizacja. Onomastica XLVIII, s. 209–223.

◄ 2002, Wybrane nazwy kół łowieckich w Polsce. Onomastica XLVII, s. 141–157.

◄ 2001, Nazwy własne psów w gminie Lasowice Wielkie na Opolszczyźnie. Onomastica XLVI, s. 317-327.

◄ 2000, Imiona mieszkańców Olesna na Śląsku Opolskim i ich socjologiczne uwarunkowanie od XVI do 1. połowy XX wieku. Onomastica XLV, s. 191-210.

◄1999, Charakterystyka nazwisk mieszkańców Olesna (Śląskiego) od XVII do XIX wieku. Onomastica XLIV, s. 83-92.

 

 prace leksykograficzne

 ◄ 2002, [współautor: M. Magda-Czekaj] Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych, suplement (Rozwiązanie licznych zagadek staropolskiej antroponimii), cz. 7, red. A. Cieślikowa, Kraków.

Indeks odesłań i uzupełnień (autorski, w obrębie liter: Kla-Kzu (s. 305-348); Lab-Ly (s. 348-364); Łab-Łyż (s. 364-372); Mab-Mż (s. 372-409).

◄ 2007 [współautor: M. Magda-Czekaj] Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku, red. A. Cieślikowa, (Wybór artykułów hasłowych oraz wykazy nazwisk wraz z chronologią i geografią), tom I: A – G (autorskie artykuły hasłowe w obrębie liter: Gab-Gwiz, s. 488-539 oraz wykaz nazwisk, s. 540-580), Kraków.

◄ 2009 [współautor: M. Magda-Czekaj] Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku, red. A. Cieślikowa, (Wybór artykułów hasłowych oraz wykazy nazwisk wraz z chronologią i geografią), tom II: H – Mą (autorskie artykuły hasłowe w obrębie liter: Kos-Kwo, s. 202-226 oraz wykaz nazwisk, s. 285-317), Kraków.

◄ 2011 [współautor: M. Magda-Czekaj] Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku, red. A. Cieślikowa, (Wybór artykułów hasłowych oraz wykazy nazwisk wraz z chronologią i geografią), tom III: Mc – Pi (autorskie artykuły hasłowe w obrębie liter: Niek-Ny, s. 149-171 oraz wykaz nazwisk, s. 180-186), Kraków.

◄ 2013 [współautor: M. Magda-Czekaj] Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku, red. A. Cieślikowa, (Wybór artykułów hasłowych oraz wykazy nazwisk wraz z chronologią i geografią), tom IV: Pl – St (autorskie artykuły hasłowe w obrębie liter: Sch-Ser, s. 248-252, Sob-Sta, s. 273-299 oraz wykazy nazwisk: s. 305-307, s. 332-345), Kraków.

◄ 2015 [współautor: M. Magda-Czekaj] Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku, red. A. Cieślikowa, (Wybór artykułów hasłowych oraz wykazy nazwisk wraz z chronologią i geografią), tom V: St – U (autorskie artykuły hasłowe w obrębie liter: Sto-Szyd, s. 7-40, Śle-Świ, s. 72-82 oraz wykazy nazwisk: s. 41-71, s. 83-90), Kraków.

◄ 2016 [współautor: M. Magda-Czekaj] Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku, red. A. Cieślikowa, (Wybór artykułów hasłowych oraz wykazy nazwisk wraz z chronologią i geografią), tom VI: V–Ż (autorskie artykuły hasłowe w obrębie liter: Zab-Zyg, s. 201-225, Ździe-, s.  244-245, Żak-Żyw, s. 247-259 oraz wykazy nazwisk: s. 226-243, s. 246,  s. 260-266), Kraków.

 

Recenzje prac naukowych

◄ 2011, I. Mytnik, Antroponimia Wołynia w XVI-XVIII wieku. Warszawa 2010, 412 s.

Rec.: Onomastica LV, s. 235-238.

◄ 2008/2009, L. Dacewicz, Antroponimia Żydów Podlasia w XVI–XVIII wieku. Białystok 2007, 207 s.  Rec.: Onomastica LIII, s. 218–221.

◄ 2007, Z. Kowalik-Kaleta, Historia nazwisk polskich na tle społecznym i obyczajowym (XII–XV wiek). T. I. Warszawa 2007, 440 s.

Rec.: Onomastica LII, s. 371–377.

◄ 2007, Z. Kowalik-Kaleta, L. Dacewicz, B. Raszewska-Żurek, Słownik najstarszych nazwisk polskich: pochodzenie językowe nazwisk omówionych w »Historii nazwisk polskich na tle społecznym i obyczajowym (XII–XV wiek)«, t. 1. Warszawa 2007, 191 s.

Rec.:  Onomastica LII, s. 371–377.

◄ 2004 (2005), D. Lech, Nazwy osobowe dziewiętnastowiecznych mieszkańców Opola (ze słownikiem etymologicznym nazwisk). Opole 2004, 258 s.

 Rec.: Onomastica XLXI, s. 229–235.

◄ 2000, J. Beneš, Německá příjmení u Čechů. Acta Universitatis Purkynianae 34. Slavogermanica IX, Ústí nad Labem 1988, sv. 1, XIX + 359 s.; sv. 2: Rejstříky, vypr. M. Nováková, 242 s.

Rec.: Onomastica XLV, s. 356-359.

 

Projekty badawcze

◄ Najczęstsze nazwiska w Polsce –  współczesność i historia. Słownik elektroniczny, 2014-2019, Narodowy Program Rozwoju Humanistyki przy MNiSW

◄ Projekt RCIN (2011-2013) – lider Pracowni Antroponimicznej