Pracownia Dialektologii Polskiej
379
0000-0002-3605-9974

Dr Katarzyna Konczewska

adiunkt w Pracowni Dialektologii Polskiej (Słownik gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur)

 

Wykształcenie

  • 2016 r. – doktor nauk humanistycznych (кандыдат філалагічных навук) w zakresie językoznawstwa słowiańskiego, obrona na Białoruskim Uniwersytecie Państwowym w Mińsku (Białoruś) 
  • 2015 r. – doktor nauk humanistycznych w zakresie językoznawstwa polskiego, obrona z wyróżnieniem na Uniwersytecie Pedagogicznym im. KEN w Krakowie, promotor prof. dr hab. Leszek Bednarczuk
  • 2009-2013 – studia doktoranckie w zakresie językoznawstwa na Uniwersytecie Pedagogicznym im. KEN w Krakowie
  • 1990-1995 – studia magisterskie z filologii słowiańskiej na Uniwersytecie im. Janki Kupały w Grodnie, dyplom z wyróżnieniem

Dodatkowo:

                      2003-2005 – Studium dla Nauczycieli Języka Polskiego za Granicą, AP w Krakowie

                      1994-1997 – Studium Folklorystyczne, UMCS w  Lublinie

 

Obszary badań naukowych

  • kontakty językowe na pograniczu bałto-słowiańskim
  • język, tożsamość i kultura Polaków na Grodzieńszczyźnie ze szczególnym uwzględnieniem szlachty grodzieńskiej
  • wielokulturowość pogranicza polsko-białoruskiego
  • językowa i kulturowa spuścizna Elizy Orzeszkowej i Wandalina Szukiewicza
  • archiwalia dotyczące białoruskich terenów dawnej Rzeczypospolitej

 

Członkostwo w gremiach naukowych

  • Sekcja Dialektologiczna Komitetu Językoznawstwa PAN (od 2019 r., współpracownik)
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze (od 2017 r.), Sekcja Studiów nad Dziedzictwem i Pamięcią Kulturową
  • Polskie Towarzystwo Językoznawcze (od 2016 r.)
  • Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego (od 2015 r.)

 

Stypendia naukowe

  • 2018 – stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP
  • 2016 – stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP
  • 2016 – stypendystka programu Sample Translations Poland, Instytut Książki
  • 2010-2013 – stypendystka Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego RP

 

Odznaczenia

  • 2011 r. Dyplom za zajęcie I miejsca w kategorii „artykuł naukowy/esej” za dwa artykuły w IV edycji konkursu dyplomowych i naukowych prac poświęconych problematyce polskiej organizowanego pod patronatem Ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Białoruś
  • 2010 r. Dyplom Uniwersytetu Śląskiego za zdobycie tytułu Orła Polskiej Ortografii w międzynarodowym sprawdzianie z polskiego, kategoria „Nauczyciele języka polskiego za granicą”
  • 2010 r. Dyplom za zajęcie III miejsca w kategorii „artykuł naukowy/esej” w II edycji konkursu dyplomowych i naukowych prac poświęconych problematyce polskiej organizowanego pod patronatem Ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Białoruś
  • 2008 r. Dyplom z wyróżnieniem w I edycji konkursu dyplomowych i naukowych prac poświęconych problematyce polskiej organizowanego pod patronatem Ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Białoruś
  • 2006 r. Dyplom Uznania Stowarzyszenia Wspólnota Polska „Za ofiarną działalność na rzecz rozwoju oświaty polskiej na Białorusi”

 

Indywidualne działania badawcze

  • 2020 – „Spuścizna epistolograficzna Wandalina Szukiewicza jako źródło do badań kontaktów językowych na pograniczu bałto-słowiańskim”,  NCN, Miniatura 4 
  • 2018 – „Materiały do etnografii białoruskich ziem Rzeczypospolitej w zasobach Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie”, program stypendialny MKiDN dla zagranicznych naukowców Thesaurus Poloniae XIX 
  • 2016 – „Kultura funeralna pogranicza polsko-białoruskiego”, program stypendialny MKiDN dla zagranicznych naukowców Thesaurus Poloniae XV 

 

Współpraca w projektach badawczych

  • od 2021 „Głuchoniemcy (Walddeutsche): przeszłość i teraźniejszość zapomnianych społeczności lokalnych na Pogórzu Karpackim”, Uniwersytet Warszawski, NCN, Opus 18
  • 2019-2022 „Slovenske korijenske univerzalije”, Sveučilište u Zagrebu
  • 2017-2020 „Grodzieńszczyzna – symbol wielokulturowych Kresów. Badania i edukacja w oparciu o zbiory MEK oraz współpracę terenową”, Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie 
  • 2017 „Napoleon Orda. Ilustrowana encyklopedia kraju”, Muzeum Narodowe w Krakowie
  • 2016 „Listy zebrane (t. XI) Elizy Orzeszkowej. Edycja krytyczna”, Instytut Badań Literackich PAN, NCN, Opus 5

 

Członek kolegium redakcyjnego pisma «Українська полоністика» ("Polonistyka Ukraińska"), seria Filologia, Uniwersytet w Żytomierzu (Ukraina)

Nauczyciel dyplomowany

Tłumacz na liście Instytutu Książki w Krakowie (język białoruski): 6 książek, artykuły naukowe, proza i poezja

https://www.instytutksiazki.pl/zagranica,4,indeks-tlumaczy,33,katarzyna-konczewska,153.html

 

Publikacje

Słowniki

[współautor] Słownik gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur t. VIII Przez–Pyziać, red. Katarzyna Sobolewska, Warszawa–Kraków 2021.

 

Monografia

Polacy i język polski na Grodzieńszczyźnie, Prace Instytutu Języka Polskiego PAN 160, Kraków, 2021, 192 s., ISBN: 978-83-64007-71-2

 

Artykuły

2021

  • Przekłady utworów Elizy Orzeszkowej na język białoruski. Spostrzeżenia i uwagi. W: W. Śliwiński, A. Racakova, G. Olchowa (red.), Styl jako kategoria badawcza języków, tekstów i kultur słowiańskich, t. II, Banská Bystrica: Belianum. Vydavateľstvo Univerzity Mateja Bela v Banskej Bystrici, s. 117-124.

2020

  • Język polski na Kresach Janusza Riegera na tle badań nad polszczyzną kresową po roku 2015, "Acta Baltico-Slavica" 44, Warszawa: Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, s. 238-262.
  • Regionalne słownictwo gwarowe dotyczące obróbki lnu i tkactwa na terenie dawnej parafii usnarskiej na Grodzieńszczyźnie. W: B. Osowski, J. Kobus, P. Michalska-Górecka, A.  Piotrowska-Wojaczyk (red.), Język w regionie, region w języku 3, Poznań: Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”, Seria Językoznawcza 47, s. 175-189.
  • Nieznany rękopis Wandalina Szukiewicza jako źródło do badań gwar białoruskich, „Slavica Slovaca” 55/1, Bratislava: Slavistický ústav Jána Stanislava Slovenskej akadémie vied, s. 82-96.
  • Niepodległa w grodzieńskiej prasie polskiej dwudziestolecia międzywojennego. W: R. Przybylska, B. Batko-Tokarz, S. Przęczek-Kisielak (red.), Niepodległa wobec języka polskiego. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 351-363.
  • Пашлi бабы атаваю... Баба у парэмiях гарадзенскiх беларускiх гаворак. W: M. Rak, V. M. Mokijenko (red.) Słowiańska frazeologia gwarowa II, Biblioteka LingVariów, t. 28. Kraków: Księgarnia Akademicka, s. 181-190. 
  • Białoruskie wsie Grodzieńszczyzny i ich mieszkańcy w listach Elizy Orzeszkowej. W: A. Janicka (red.), Pozytywiści warszawscy. Seria II. Świat, Europa, Polska. Białystok: Temida 2, s. 445-457.

2019

  • Pomiędzy światem doczesnym a wiecznym. Demonologia ludowa Grodzieńszczyzny. W: M. Dobríková (red.) Percepcia Nadprirodzena vo frezeologii, Bratislava: Vydavateľstvo Univerzity Komenského, s. 176-183.
  • Szlachta grodzieńska na początku XXI wieku – język i tożsamość. Zarys problematyki. „LingVaria” XIV, 1 (27), s. 183-199.
  • Polacy na Grodzieńszczyźnie. Język. Tradycje. Kultura. W: A. Dudek-Szumigaj (red.), Język i kultura pogranicza. Profesorowi Feliksowi Czyżewskiemu w 45-lecie pracy naukowej i dydaktycznej, Warszawa, s. 65-78.
  • Polskie i białoruskie gwary grodzieńskie w ujęciu komparatystycznym. W: N. Pintarić, I. Čagalj, I. Vidović Bolt (red.), Komparativnoslavističke lingvokulturalne teme, Zagreb, s. 205-215.
  • Dokumenty źródłowe do badań nad stanem ekonomicznym powiatu grodzieńskiego w końcu XIX – pocz. XX ww. w zasobach Działu Rzadkiej Książki Obwodowej Biblioteki Naukowej im. Karskiego w Grodnie. W  Z. J. Winnicki, A. Smalianczuk (red.), Znakomici grodnianie przełomu XIX i XX wieku. „Praca organiczna” – ziemiaństwo Grodzieńszczyzny, okoliczna szlachta i pozostały żywioł polski Grodzieńszczyzny w rozwoju ekonomicznym Kraju na przełomie XIX i XX wieku, Grodno, s. 65-80.
  • Materiały do badań gwar z terenów dzisiejszej Białorusi w zbiorach Muzeum Etnograficznego im. Seweryna Udzieli w Krakowie. W B. Grabka, R. Kucharzyk, A. Tyrpa (red.), Studia Dialektologiczne V, Kraków: Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, s. 363 – 372.
  • O języku Akt Grodzieńskiego Sądu Ziemskiego, „Forum Lingwistyczne” 6, s. 99-110.

2018

  • Archaizmy leksykalne współczesnej polszczyzny grodzieńskiej (socjolektu szlacheckiego), W M. Pastuch, M. Siuciak (red.), Historia języka w XXI wieku. Stan i perspektywy, Katowice, s. 355-367.
  • Społeczność powiatu grodzieńskiego w powstaniu styczniowym w dokumentach źródłowych Narodowego Archiwum Historycznego Białorusi w Grodnie. W Znakomici grodnianie przełomu XIX i XX wieku. Zasięg i skutki powstania styczniowego na Grodzieńszczyźnie. Ludzie powstania, Grodno, s. 17-28.
  • Świadomość językowa Polaków na Grodzieńszczyźnie na początku odrodzenia narodowego, „Język Polski” XCVIII/3, s. 97-107.
  • „Polacy to z krwi i ducha, prawdziwa złota żyła społeczeństwa naszego”. Szlachta grodzieńska w listach Elizy Orzeszkowej, „Studia Slavica” XXII/1, Ostrawa, s. 19-27.
  • Kultura funeralna Polaków zachodniej Grodzieńszczyzny.  W I. Steczko, R. Dźwigoł (red.), Dialog z Tradycją VII. Dawna i współczesna kultura funeralna,  Kraków, s. 135-148.
  • Zasoby internetowe jako poradnik kształcenia polonistycznego i glottodydaktycznego nauczycieli na Białorusi na przykładzie witryny polskastrefa.org.  W Polonistyka w XXI wieku: między lokalnym a globalnym, Lwów, s. 263-268.
  • Metryki parafii usnarskiej jako źródło do badań obrazu onomastycznego dawnego powiatu grodzieńskiego. W R. Przybylska, M. Rak, A. Kwaśnicka-Janowicz (red.), Historia języka, dialektologia i onomastyka w nowych kontekstach interpretacyjnych, Kraków, s. 399-409.
  • Nawy roślin w cyklu esejów „Ludzie i kwiaty nad Niemnem” Elizy Orzeszkowej.  W M. Mączyński, E. Horyń, E. Zmuda (red.), W kręgu dawnej polszczyzny VI,  Kraków, s. 191-213.

2017

  • Zapożyczenia polskie w materiale "Zbioru przysłów białoruskich" Iwana Nosowicza z 1874 r., W E. Horyń, E. Żmuda (red.), W kręgu dawnej polszczyzny IV, Kraków, s. 53-69.
  • Да пытання даследавання дыялекталагічнай спадчыны Гродзеншчыны. W R. Kaleta (red.), Białoruś w dyskursie naukowym. Lingwistyka, socjologia, politologia, Warszawa, s. 315-336.
  • Polszczyzna grodzieńska. Stan badań i perspektywy. W Język w regionie, region w języku 2, Osowski, J. Kolbus, P. Michalska-Górecka, A. Piotrowska-Wojaczyk (red.), "Poznańskie Studia Polonistyczne", s. 183-202.
  • Перад абліччам Thanatos. Інскрыпцыі гарадзенскіх францішканскіх могілак, J. Gordziejew (red.),"Гарадзенскі гадавік" V,  Kraków-Grodno, s. 95-103.
  • Słownictwo związane z obróbką lnu i tkactwem w gwarach Grodzieńszczyzny na tle gwar podlaskich, "LingVaria" XII| 2 (24), s. 245-260.
  • З досведу дыялектолага. Да пытання даследавання памежных гаворак, "Acta Polono-Ruthenica" XXII, s. 65-74.
  • Ziemia grodzieńska w korespondencji Zygmunta Glogera. Uwagi do 1. edycji "Pism rozproszonych Zygmunta Glogera 1863-1876", "Studia Białorutenistyczne" 11, s. 43-53.
  • Горадзень, Gardinas, Гародня, Grodno, Гродна, „Беларуская мова як замежная” 1, s. 46-50.

2016

  • Zapożyczenia polskie w białoruskich gwarach Grodzieńszczyzny w zakresie kultury materialnej, W  E. Młynarczyk, E. Horyń (red.), Dialog z tradycją V. Językowe świadectwa kultury materialnej, Kraków, s. 79-96.
  • Dział Rzadkiej Książki Biblioteki Naukowej imienia Jefima Karskiego w Grodnie, W J. Ławski, Ł. Zabielski (red.), Bibliotheca mundi. Studia bibliologiczne ofiarowane Janowi Leończukowi, „Colloquia Orientalia Bialostocensia” 17, Białystok, s. 251-268.
  • Frazeologizmy i paremie białoruskich gwar grodzieńskich jako źródło rekonstrukcji obrazu świata mieszkańców wielonarodowościowego regionu, W M. Rak, K. Sikora (red.), Słowiańska frazeologia gwarowa, Biblioteka LingVariów. T. 23, s. 109-123.
  • Zróżnicowanie polskich gwar Grodzieńszczyzny. Polszczyzna „szlachty zaindurskiej”, „Język Polski” XCVI (3), s. 43-57.
  • Польскія лексічныя запазычанні ў беларускіх гаворках Гродзенскага раёна, W  M. Danilovič (red.), "Filalahičnaje krajaznaustva Hrodz'enščyny" V, Grodno, s. 25-33.
  • Беларускiя гаворкі Гродзеншчыны ў даследаваннях Багуміла Астроўскага, W W. Kurcowa, N. Sniegirowa, M. Jankowiak, M. Ostrówka (red.), Białorusko-polskie stosunki kulturowo-językowe: historia i współczesność, Mińsk, s. 129-136.
  • Польскiя гаворкi Гродзеншчыны ў працах польскiх даследчыкаў у канцы XX- пачатку XXI ст., W  I. Э. Багдановiч, М. I. Свiстунова (рэд.), "Беларусiстыка. Albaruthenica" 37. Беларуска-польскiя моўныя, лiтаратурныя, гiстарычныя i культурныя сувязi, Мiнск, с. 117-128.

2015

  • „Dalibóg, ubij mię na ciele i duszy”. Językowy obraz religijności szlachty grodzieńskiej w Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej, W E. Horyń, E. Żmuda (red.),W kręgu dawnej polszczyzny I,  Kraków, s. 101-111.
  • Wspólnota żydowska Grodna i guberni grodzieńskiej pocz. XX wieku w dokumentach źródłowych grodzieńskiej Biblioteki Naukowej imienia Karskiego, W A. Janicka, J. Ławski, B. Olech (red.), Żydzi Wschodniej Polski, t. 3. Kobieta żydowska, Białystok, s. 327-347.
  • „Jak Feniks z popiołu”. Polszczyzna pisana lidzkich Polaków, W R. Dźwigoł, I. Steczko (red.), Dialog z tradycją III, Kraków, s. 447-458.
  • Paradoks małej ojczyzny, „Bibliotekarz Podlaski”, XVI nr 1, Białystok, s. 113-121.
  • Даследаванне польскіх гаворак польска-беларуска-літоўскага памежжа ў канцы XX- пачатку XXI стагоддзя, W С.Ф. Мусиенко (ред.), Хоревские чтения. T. 2, Гродно, s. 139-153.
  • Współczesna sytuacja socjolingwistyczna na Grodzieńszczyźnie, „Socjolingwistyka” XXIX, s. 149-169.

Przed doktoratem 

2014

  • Język polski inskrypcji nagrobnych na Grodzieńszczyźnie, W L. Bednarczuk, H. Chadurska, A. Mażulis-Frydel (red.), Polono-Slavica in honorem Maria Wojtyła-Świerzowska, "Krakowskie Studia Slawistyczne" II, Kraków, s. 127-138.
  • Polszczyzna grodzieńska w mediach, W E. Rudnicka-Fira, M. Błasiak-Tytuła (red.), Język w środowisku wiejskim. T.2, Kraków, s. 183-191.
  • Nauczanie języka polskiego na Grodzieńszczyźnie. Diagnozy i perspektywy, W K. Biedrzycki, W. Bobiński, A. Janus-Sitarz, R. Przybylska (red.), Polonistyka dziś – kształcenie dla jutra. T. 3, Kraków, s. 128-138.
  • Uwagi o polszczyźnie inskrypcji nagrobnych na Grodzieńszczyźnie, "Acta Baltico-Slavica" 38, Warszawa, s. 67-88.

2013

  • Nauczanie języka polskiego na Wschodzie. Zagadnienia lepsze a gorsze, W B. Skowronek, E. Rudnicka-Fira (red.), Gorszenie w literaturze, języku, mediach i edukacji, Kraków, s. 215-228.
  • Miasto Lida w historii i twórczości Aleksandra Jurewicza, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” VIII, Kraków, s. 139-148.

2012

  • Eliza Orzeszkowa a Grodzieńszczyzna – studium pamięci, W G. Borkowska, M. Rudkowska, I. Wiśniewska (red.), Sekrety Orzeszkowej, IBL PAN, Warszawa, s. 172-181.
  • Sytuacja języka polskiego na Grodzieńszczyźnie, W J. Rieger (red.), „Język polski dawnych Kresów Wschodnich” 5, Warszawa, s. 133-142.
  • Pamięć rzeczy minionych. Kresy i literatura wobec współczesnego poczucia tożsamości, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Arte et Educatione” VII, Kraków, s. 15-20.

2011

  • Język bohaterów Elizy Orzeszkowej a współczesny język polski na Grodzieńszczyźnie, W Творчество Элизы Ожешко в эстетическом пространстве современности, Grodno, s. 246-253.
  • Чалавек культуры памежжа, W Droga ku wzajemności, Grodno, s. 144-150.
  • Polski język religijny w Grodnie i na Grodzieńszczyźnie, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” VI, Kraków, s. 124-134.
  • Człowiek kultury pogranicza – na przykładzie Grodzieńszczyzny, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Logopedica” IV, Kraków, s. 270-277.
  • Wychowanie do odpowiedzialności, W Filozofia i pedagogika twórczości – główne problemy, zasadnicze rozstrzygnięcia, Warszawa, s. 253-262.

2010

  • Język polskich mieszkańców miasta Lida na Grodzieńszczyźnie, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica” V, Kraków, s. 117-125.
  • Ptak pstry, czyli dziedzictwo Wielkiego Księstwa Litewskiego i Rzeczypospolitej Obojga Narodów źródłem tolerancji współczesnej Białorusi, „Wspólnotowość i postawa uniwersalistyczna”, nr 7, Warszawa, s. 80-90.

2009

Wielokulturowość i wielojęzyczność: człowiek kresowy wobec wyzwań współczesności, „Uniwersalizm i Twórczość”, Warszawa, s. 163-170.

2007

O wychowaniu uwag kilka, W Materiały X Międzynarodowej konferencji PTU Postawa uniwersalistyczna, Warszawa.

2004

O twórczości raz jeszcze, W Materiały VII Międzynarodowej konferencji PTU, Warszawa.

2003

Twórczość i dialog – pomost łączący ludzi i państwa we wspólnej Europie, „Wspólnotowość i postawa uniwersalistyczna”, nr 3, Warszawa, s. 93-97.

2002

Quo vadis, terra incognita? O zadaniach i powinnościach białoruskiej inteligencji, W Materiały V Międzynarodowej konferencji PTU Indywidualizm, racjonalizm i uniwersalizm jednoczącego się kontynentu, Warszawa.

2001

Problem białoruskiej państwowości w pryzmacie historii i współczesności, W Materiały IV Międzynarodowej konferencji PTU Mądrość a synergia zniewolenia, Warszawa.

2000

Regionalizm we wspólnej Europie, W Materiały III Międzynarodowej konferencji PTU, Warszawa.

1999

Małe Ojczyzny Europy, W Materiały II Międzynarodowej konferencji PTU, Warszawa.