prof. zw. dr hab. Roman Laskowski – Archiwalna strona pracownicza

Lingwista, slawista. Emerytowany profesor języków słowiańskich Uniwersytetu w Göteborgu
i Uniwersytetu Jagiellońskiego. Profesor w Instytucie Języka Polskiego PAN oraz w latach 2008-2012 w Szkole Wyższej Psychologii Społecznej.

Redaktor naczelny „Biuletynu Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, założyciel i do zeszytu 7 redaktor naczelny (od t. 5: współredaktor – prof. Elżbieta Tabakowska) rocznika ”Sudies in Polish Linguisctics”. Członek kolegium redakcyjnego czasopism: „Rocznik Slawistyczny”, „Polonica”, ”Sudies in Polish Linguisctics” „Russkij Jazyk” (Moskwa).

Członek czynny PAU, sekretarz Wydziału I PAU, członek Komitetu Językoznawstwa PAN oraz Komitetu Słowianoznawstwa PAN, Międzynarodowej Komisji Gramatycznej Języków Słowiańskich (w latach 1976-1985 – jej sekretarz), Królewskiego Towarzystwa Naukowego
w Göteborgu oraz członek zagraniczny Czeskiego Towarzystwa Językoznawczego; członek honorowy Polskiego Towarzystwa Językoznawczego.

Autor lub  współautor 10 pozycji książkowych (w tym 4 kilkakrotnie wznawianych) oraz ok. 150 artykułów naukowych
(i drobniejszych tekstów) publikowanych w wydawnictwach krajowych i zagranicznych. Wydawca kilkunastu tomów zbiorowych w kraju i za granicą.

Wiceprzewodniczący NSZZ „Solidarność” w PAN, a następnie działacz podziemnej „Solidarności” m. in. jako doradca Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej, współzałożyciel i współwydawca podziemnego „Miesięcznika Małopolskiego” „Biuletynu Małopolskiego”.

Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za działalność na rzecz polskiej kultury w Szwecji.

Ważniejsze publikacje

Publikacje książkowe

• Derywacja rzeczowników w dialektach laskich. Cz. I. – Wrocław 1966.
• Glosy polskie rękopisu Sermones de tempore et de sanctis Nr XV 32 biblioteki OO.
  Dominikanów w Krakowie z drugiej połowy XV wieku. – Wrocław 1968. (wspólnie z J. Reczkiem)
• Derywacja rzeczowników w dialektach laskich. Cz. II. Wrocław 1971.
• Polnische Grammatik. – Warszawa / Leipzig 1972.  Wyd. 2 uzup.: 1979.
• Studia nad morfonologią języka polskiego. – Wrocław 1975.
• Język w zagrożeniu. Mowa polskich dzieci w Szwecji. – Kraków, Universiutas 2009.

Współautor:

• Encyklopedia wiedzy o języku polskim. Pod red. S. Urbańczyka. – Wrocław 1978, 1979.
  • Wyd. 2, popr. 2 uzup.: Encyklopedia języka polskiego.  — Wrocław 1991, 1992, 1994.
  • Wyd. 3, popr. i uzup. Pod red. S. Urbańczyka i M. Kucały. – Wrocław  1999.
  • Wyd. 4. — Wrocław 2004.
• Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia. Pod red. R. Grzegorczykowej, R. Laskowskiego, H. Wróbla. – Warszawa 1984.
  • Wyd. 2. Uzupełnione i popr. – Warszawa 1998, 1999.
• Encyklopedia językoznawstwa ogólnego. Pod red. K. Polańskiego. – Wrocław 1994.
  • Wyd. 2, popr. i uzup. –  Wrocław  1999.
  • Wyd. 3, popr. i uzup. –  Wrocław 2004.

Redakcja tomów zbiorowych

• O  predykacji. – Wrocław [et al.]: 1974, 116 pp.     (współred.  Alicja Orzechowska).
• Kategorie  gramatyczne  grup  imiennych  w  języku  polskim. – Wrocław [et al.] 1976.
• Studia gramatyczne. II–VIII. — Wrocław [et al.] 1978-1987 (t. IV, 1981 — wraz z S. Karolakiem i Z. Topolińską; V, 1982 — z Z. Topolińską;  VI,  1985 — z L. Dukiewicz).
• Bibliografia polskich prac z zakresu slawistyki. 1972-1981. Praca zbiorowa pod redakcją J. Czachowskiej i R. Laskowskiego. — Warszawa 1983.
• Czas i przestrzeń w języku. — Katowice 1986.
• Studies in Polish Morphology and Syntax. (= Specimena Philologiae Slavicae. Band 99). Ed. by Gerd Hentschel & Roman Laskowski. – Verlag Otto Sagner, München: 1993.
• Ameoniates vel lepores philologiae. – Kraków 2007. Str. 651 (współredaktor: Roman Mazurkiewicz).

Niektóre artykuły

• System fonologiczny gwary wsi Moszna w powiecie krapkowickim. – Zeszyty Naukowe UJ, Prace Językoznawcze 15, 1965, 191-210.
• Użycie paradygmatu w funkcji formantu słowotwórczego. – Język Poski 44, 1964, 214-220. (wspólnie z H. Wróblem)
• Uwagi o morfemie. – Biuletyn PTJ 33, 1975, 107-120.
• Struktura formalna a struktura semantyczna rzeczowników słowotwórczo podzielnych. – Studia Semiotyczne 4, 1974, 251-274.
• Morfologia w gramatyce transformacyjno-generatywnej (W poszukiwaniu modelu opisu).
  Studia gramatyczne I. Red. Z. Topolińska; Wrocław 1977, 103-133.
• Derywacja słowotwórcza. – [w:] Pojęcie derywacji w lingwistyce. Pod red. J. Bartminskiego; Lublin 1981, 107-126.
• De la grammaire du lexique. Quelque problèmes de theorie de la formation des mots. – Revue des Etudes Slaves  46/2, 1984, 199-211.
• The e – o, e – a Alteranation in Polish Verbal Morphology and the Slavic Secondary Imperfectives. – Makedonski jazik 26, 1975, 63-80.
• Semiotyczna funkcja alternacji morfonologicznych. – Polonica 6, 1980, 7-18.
• Remarks on the Indexical Function of Morphophonemic Alternations. – Македонски jазик 32-33, 1981-1982 (1982), 387-391.
• Какую морфонологию выбрать? – [w:] Славянское и балтийское языкознание.
  Проблемы морфонологии. Отв. Ред. Т. В. Попова, С. М. Толстая; Москва 1981, 5-35.
• Pojęcie alternacji w pracach Jana Baudoina de Courtenay. – Jan Baudoin de Courtenay a lingwistyka światowa.
  Red. M. Szymczak. / Ossolineum, Wrocław [et al.]: 1989, 289-299.
• Nad polszczyzną w Kazachstanie (logika zmian językowych). – Studia nad polszczyzną kresową. III. Pod red. J.Riegera i W. Werenicza; Wrcoław 1984, 23-31.
• Semiotyczne uwarunkowania interferencji systemów fleksyjnych. (Na materiale dialektów słowiańskich). – Sprach- und Kulturkontakte im Polnischen. Gesammelte Ausatze für V. De Vincenz zum 65 Geburtstag. Hrsg. Von G. Hentschel, G. Ineichen & A. Pohl; Verlag Otto Sagner, München: 1987, 65-79.
• Machanismen der morphlogischen Adaptation deutscher Nomina im Polnischen. – Deutsch-polnische Sprachkontakte. Eds.: A. Pohl, A. De Vincenz, Bohlau Verlag, K;ln & Wien 1987, 113-130.
• Kilka uwag o istocie zmian językowych. – [w:] Idea p Częstochowarzemiany. Zagadnienia Lingwistycznej literatury, kultury, języka i edukacji. Pod red. Piotra Fasta i Przemysława Janikowskiego; Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły  2007, s. 156-165.
• Bemerkungen zu den Wortarten. – ZfSl 20/5-6, 1975, 704-711.
• Części mowy – problem syntaktyczny czy morfologiczny. – Acta Universitatis Lodzensis. Folia Linguistica 2, 1981, 11-131.
• On the Concept of the Lexeme. – Scando-Slavica 33, 1987, 169-178.
• The structure of inflectional paradigm. – Scando-Slavica 36, 1990, 149-159.
• Rodzaj gramatyczny, struktura głęboka a zaimki osobowe. – Studia indoeuropejskie. Wrocław 1974, 117-120.
• What Seems Natural in Inflectional Morphology? – Studia Gramatyczne VI, 1985, 65-81.
• The Development of the Category of Gender in the Slavic Languages. – Linguistics Across Historical and Geographical Boundaries. Vol. 1. Linguistics Theory and Historical Linguistics. Eds.: E. Kastovsky, A. Szwedek; Mouton de Gruyter 1986, 459-472.
• The systemic prerequisities of the development of the declensional patterns of the Slavic languages. – Scando-Slavica 34, 1988, 111-125.
• Markedness and the category of case in Polish. – Markedness in Synchrony and Diachrony. Ed. by O. Mišeska-Tomić; Mouton de Gruyter, Berlin & New York: 1989, 207-226.
• Status gramatyczny wskaźnika syntaktycznego zespolenia w zdaniach względnych z co. – [w:] M. Grochowski, D. Weiss (eds.). Words are Physycians for an Ailing Mind.  [Andrzej Bogusławski Festschrift]; Verlag Otto Sagner, München: 1991, 271-277.
• On Text Coherence. – Polish Text Linguistics. The third Polish/Swedish Conference Held at the University of Uppsala, 30 May – 4 June 1983. Ed. by L. L;nngren (= Uppsala Slavic Papers 10); Uppsala 1984, 107-117.
• Text as a structural and a communicative unit. – Analecta Indoeuropaea Cracoviensia.        Ioannis Safarewicz memoriae dedicata.  Ed. by Wojciech Smoczyński. – Kraków: Universitas, 1994, 223-236.
• Aspekt a znaczenie leksykalne czasownika. (Predykaty zmiany stanu). – Studia z leksykologii i gramatyki języków słowiańskich. [Pod red. H. Wróbla]; Kraków 1996, s. 53-60.
• Aspekt czasowników przemieszczania. – Z polskich studiów slawistycznych.     Językoznawstwo. Prace na XII Międzynarodowy Kongres Slawistów. Red. J.     Siatkowski, H. Dalewska-Greń, J. Rusek. – Warszawa 1998, 175-181.
• Semantyka trybu rozkazującego. – Polonica XIX, 1998, 5-29.
• Odimienne wyrażenia zmiany stanu w języku polskim. – Slavica Slovaca 12, 1977, 233-243.
• Die Semantik slawischer desubstantivischer Verben. – Zeitschrift für Slavistik 26, 1981, 19-25.
• Deverbative Verben der Zustandveranderung. – Zeitschrift für Slavistik  30, 1985, 42-48.
• Expressions désignant le changement d´état en polonais. – Scando-Slavica 43, 1997,. 147-172.
• Semantyczna i formalna struktura macedońskich czasowników na –osa. – Linguistica Polono-Jugoslavica. Pod re. Z. Topoliskiej` 1980, 171-180.
• Czasowniki ruchu liniowego (czasowniki przemieszczania) w perspektywie konfrontatywnej. – [w:] Semantyka a konfrontacja językowa. Pod red. Z. Grenia i V. Koseskiej-Toszewej; Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa: 1999,  49-58.
• Rosyjskie znat’, polskie wiedzieć, znać.  – [w:] Слово в тексте и в словаре. Сборник статей к семидесятилктию Академика Ю. Д. Апресяна; Moskva 2000, 128-143.
• Semantyka czasownika pamiętać. – Biuletyn PTJ 64, 2008, 77-96.
• Od czego lepszy jest lepszy? – Język Polski 57, 1977, 323-334 [Przedruk: M. Marcjanik, Wybór materiałów do studiowania fleksji języka polskiego. — Zielona Góra 1984: 167–182].
• Dobrze. – Polonica 8, 1982, 85-97.
• Präpositionale Ausdrücke mit temporaler Funktion im Polnischen. — [w:] Präpositione im Polnischen. (= Studia Slavica Oldenburgensia 11). Hrsg. von G. Hentschel / T. Mentzel; Oldenburg , Bibliotesks- und Informationsssystem der Universität Oldenburg 2003, 193–226.
• Temporalne frazy przyimkowe o funkcji prospektywnej i retrospektywnej. — [w:] Przysłówki i przyimki. Studia ze składni i semantyki języka polskiego. Pod red. M. Grochowskiego; Toruń: Wydawnictwo UMK, 2005, s. 209-225.
• On body parts as instruments. – [w:] Sudies on the Syntax and Semantics of Slavonic Languages. Ed. by S. Chrakovskij, M. Grochowski, G. Hentschel; Oldenburg 2001, s. 241–252.
• The  endangered  language (the acquisition of the case system by  Polish  children in       Sweden). – Hentschel, G. & Laskowski, R.  (eds.):  Studies  in  Polish  Morphology and  Syntax; Otto Sagner Verlag, München: 1993, p. 121 – 162.
• Przyswajanie kategorii przypadka w niesłowiańskim otoczeniu językowym. – Studia z językoznawstwa słowiańskiego. Pod red. F. Sławskiego i H. Mieczkowskiej; Kraków 1995,  103-108.
• Społeczne uwarunkowania zachowania języka polskiego przez drugie pokolenie polskich imigrantów w Szwecji. (Uwagi wstępne). – [w:] S. Gajda (ed.), Warianty języka. III Opolskie Spotkania Językoznawcze. Szczedrzyk 10/11. 10. 1989; Opole 1991, 102-108.
• The system internal and external factors in acquisition of Polish by immigrant children in Sweden. – [in:] K. Herberts & Ch. Laurén (eds.), Multilingualism in the Nordic Countriesand Beyond; Papers from Sixth Nordic Conference on Biligualism; Vasa, Finland; Åbo 1991, 152-166.
• Kresowizmy w Rozmyślaniu przemyskim: pisownia i wymowa samogłosek średnich [e], [o]. – Studia nad Polszczyzną kresową X, 2002, s. 189–215.  (wraz z W. Rzepką i W. Twardzikiem).
• Wpływ języka staroukraińskiego na średniowieczną polszczyznę kresową: Rozmyślanie przemyskie. — [w:] Ukraina — między językiem i kulturą. Pod red. A. Fałowskiego i N. Zinkiewicz–Tomanek; Kraków, Universitas 2004, s. 49–58. (wraz z W. Rzepką i W. Twardzikiem).
• Samogłoski nosowe w Rozmyślaniu przemyskim. — Język Polski 85, 2005, 171-184, 257-267, 366-377 (wspólnie z W. Twardzikiem).
• Wilhelm von Humboldt a filozofia języka XX wieku. – [w:] Językoznawstwo historyczne i typologiczne. W 100-lecie urodzin Profesora Tadeusza Milewskiego. Rozprawy Wydziału Filologicznego PAU LXXVI.  – Kraków 2008, 297–308).
• Semantyka czasownika pamiętać. – BPTJ 64, 2008, 77-96.
• Slawistyka wobec nowych wyzwań. (Uwagi lingwisty) – [w:]  Zmierzch Herdera. Filologiczne podstawy slawistyki. Pod red. Jacka Balucha i Aleksandry Pająk; Opole 2010, 117-129.
• Program wsparcia młodej polskiej diaspory (Zarys). – Seminarium PAU. T. IX 2010. Patriotyzm wczoraj i dziś. – Kraków 2011, s. 101-107.
• Роман Лясковський, Войцех Жепка, Вацлав Тварджик: ВПЛИВ СТАРОУКРАЇНСЬКОЇ МОВИ НА ПIЗНЬОСЕРЕДНЬОВІЧНУ ПОЛЬСЬКУ МОВУ ПОРУБІЖЖЯ: РОЗМИСЕЛ ПЕРЕМИШЛЬСЬКИЙ. Украïнська Мова 2012/4, 66-81.
• Fleksja języka polskiego po sześćdziesięciu latach. – Fleksja języka polskiego po sześćdziesięciu latach. – Fleksja języka polskiego po sześćdziesięciu latach. – Językoznawstwa w Polsce. Kierunki badań i perspektywy rozwoju.Materiały z sesji jubileuszowej Komitetu Językoznawstwa PAN. Red. Naukowy Maciej Grochowski. – Warszawa: BellStudio 2012, S. 113-124
• Język a tożsamość etniczna. Kształtowanie się poczucia narodowego młodej polskiej diaspory w warunkach wielokulturowości. – LingVaria VIII (1913) / 2, 79-83.