Semantyka i pragmatyka onimiczna. Onomastyczna definicja nazwy własnej a teoria i praktyka polityki nazewniczej

Kierownik: dr Wojciech Włoskowicz
Wykonawca: dr Wojciech Włoskowicz

Numer projektu: 2018/28/C/HS2/00319
Data rozpoczęcia: 2021-11-08
Data zakończenia: 2023-11-08
Jednostka finansująca: NCN – SONATINA 2

KONTEKST PROJEKTU

Niniejszy projekt stanowi kolejną część szerszego zamierzenia mającego na celu mocniejsze osadzenie teorii onomastyki w teoretycznym dorobku językoznawstwa ogólnego. W poprzednich badaniach poświęconych teorii uzusu toponimicznego (NCN Etiuda, wniosek nr 2016/20/T/HS2/00024 pt. Uzus toponimiczny. Zarys problematyki teoretycznej (na podstawie polskiej toponimii Huculszczyzny) na gruncie teorii onomastycznej zaimplementowano aparat pojęciowy językoznawstwa normatywnego, dokonując też podstawowych ustaleń z zakresu modelu semantyki nazw własnych oraz polityki nazewniczej, które swoje zasadnicze rozwinięcie znajdą w niniejszym projekcie. Celem bieżącego przedsięwzięcia jest zatem powiązanie teorii onomastycznej z ogólnojęzykoznawczą teorią semantyki i pragmatyki językowej oraz z teorią polityki językowej.

OPIS PROJEKTU

Celem badań prowadzonych w ramach projektu jest:

wypracowanie autonomicznej onomastycznej (i zarazem ogólnojęzykoznawczej) semantyczno-pragmatycznej teorii znaczenia nazw własnych;
wypracowanie uniwersalnej ogólnojęzykoznawczej i onomastycznej definicji nazwy własnej;
stworzenie poprawnej alternatywy dla rozpowszechnionych w pracach onomastycznych prób definiowania nazwy własnej w sposób oparty na ujęciach niejęzykoznawczych, które zazwyczaj (niemal) zupełnie oderwane są od właściwych onomastyce badań materiałowych nad nazwami własnymi w językach naturalnych;
rozbudowa kompletnego inwentarza semantycznych i pragmatycznych funkcji nazw własnych (jako komponentu tworzonej teorii);
wypracowanie ogólnojęzykoznawczej i onomastycznej teorii polityki nazewniczej;
analiza i opis programów i realizacji polityk nazewniczych w Europie Środkowo-Wschodniej od poł. XIX w. (tj. od okresu panowania Austro-Węgier) do dnia dzisiejszego;
prezentacja uzyskanych wyników w kategoriach nowo opracowanej semantyczno-pragmatycznej teorii znaczenia nazw własnych.

WYKAZ PUBLIKACJI ZWIĄZANYCH Z PROJEKTEM

Publikacje będące efektem grantu:

Dissemination and Correctness of Geographical Names. Geographers and Cartographers as Toponym Users and Promoters, „Mitteilungen der Österreichischen Geographischen Gesellschaft” 2019, R. 161, s. 291–324, https://doi.org/10.1553/moegg161s291.

Nazwy geograficzne Huculszczyzny w „Prawdzie starowieku” S. Vincenza (w świetle badań S. Hrabca) [Geographical names of the Hutsul region in the first volume of the novel “On the High Uplands” by S. Vincenz (in light of S. Hrabec’s research)], „Onomastica” 2019, nr LXIII, s. 157–180, DOI: http://dx.doi.org/10.17651/ONOMAST.63.9.

[złożone do druku] Nazwy geograficzne Huculszczyzny na mapie Miega, artykuł.

[opublikowany abstrakt konferencyjny] Cartographers and geographers as toponym users, creators, and promoters. A linguistic perspective on cartographic and textual dissemination of geographical names, „Abstr. Int. Cartogr. Assoc.” [= „Abstracts of the International Cartographic Association”], vol. 1, 404, https://doi.org/10.5194/ica-abs-1-404-2019, [abstrakt referatu przyjętego na 29th International Cartographic Conference (ICC 2019), 15-20 lipca 2019, Tokio].

Wyniki badań wstępnych poprzedzających realizację projektu:

Functions of Geographical Names and the Use of Endo- and Exonyms, „Mitteilungen der Österreichischen Geographischen Gesellschaft” 2017, R. 159, s. 323–343, DOI 10.23781/moegg159-323.

Między endonimem a egzonimem. Status nazw obiektów transgranicznych [Between endonym and exonym. On the status of the names of transboundary geographical features], „Acta Onomastica” 1/LVII/2016, s. 141–155.

Przekład choronimów „roszczeniowych”. Między teorią tłumaczenia a onomastyką kulturową [Claim choronyms in translation. Between a theory of translation and the onomastics of culture], „Między Oryginałem a Przekładem” 2016, nr 32, s. 25–40.

Trójelementowy model znaczenia onimicznego i pojęciowy model onomastykonu [The triple model of onymic meaning and the conceptual model of onomasticon], „Onomastica” 2015, nr LIX, s. 57–76.

Napisy na mapach III zdjęcia topograficznego Austro-Węgier i na zdjęciach Wojskowego Instytutu Geograficznego w Warszawie w świetle instrukcji, „Polski Przegląd Kartograficzny” 2015, t. 47, nr 1, s. 33–45.

Labels on the maps of the Third Military Survey of Austria-Hungary and on the survey maps of the Military Geographical Institute (Wojskowy Instytut Geograficzny) in Warsaw in the light of survey manuals, „Polish Cartographical Review” 2015, Vol. 47, nr 1, s. 31–43, DOI: 10.1515/pcr-2015-0003.

Toponomastyczna praca topografa w Austro-Węgrzech i w II Rzeczypospolitej [A Topographer’s Toponymic Work in Austria-Hungary and in the Second Republic of Poland], „Prace Językoznawcze” 2015, nr XVII/3, s. 137–153.

Toponimia Huculszczyzny na austro-węgierskich i polskich mapach topograficznych (od poł. XIX w. do 1939 roku) [Toponymy of the Hutsul Region on Austro-Hungarian and Polish Topographic Maps from the Mid-19th Century to 1939], w: 19. slovenská onomastická konferencia. Bratislava 28. – 30. apríla 2014, red. I. Valentová, Bratislava 2015, s. 298–307.